Cicha rekuperacja w domu: projekt, tłumiki i regulacja, które naprawdę działają

Dlaczego rekuperacja potrafi być głośna?

Rekuperacja poprawia komfort i jakość powietrza, ale źle zaprojektowana lub wyregulowana potrafi być uciążliwa akustycznie. Najczęstsze źródła hałasu to wentylatory centrali, przepływ powietrza w kanałach, świst na anemostatach oraz przenoszenie drgań na konstrukcję budynku.

W praktyce kluczowe są trzy rzeczy: prędkość powietrza, wibroizolacja oraz tłumienie akustyczne. Zbyt szybkie przepływy wzmagają szum i świst, sztywne połączenia przenoszą drgania, a brak tłumików sprawia, że dźwięk z centrali „podróżuje” kanałami po całym domu.

Warto dążyć do tła akustycznego na poziomie komfortowym dla mieszkania. W sypialniach w nocy celuj w wartości rzędu 25-30 dB(A), a w pokojach dziennych 30-35 dB(A). To realne, jeśli połączysz poprawny projekt z dobrą regulacją.

Projekt cichej instalacji - od centrali po anemostat

Lokalizacja i posadowienie centrali

Najłatwiej uciszyć instalację już na etapie projektu. Ustaw centralę jak najdalej od sypialni i pokojów cichych. Unikaj mocowania do lekkich przegród. Najlepiej sprawdza się pomieszczenie techniczne lub garaż z masywną ścianą nośną.

• Stojąca czy wisząca: przy montażu wiszącym użyj konsoli z gumowymi przekładkami. Przy posadzce daj podkładki elastomerowe lub płyty antywibracyjne.
• Obudowa i wentylacja: jeśli tworzysz zabudowę, zapewnij swobodny przepływ powietrza i nie twórz pudła rezonansowego. Zastosuj maty dźwiękochłonne wewnątrz zabudowy, ale nie ograniczaj serwisu.
• Dostęp serwisowy: luźny filtr hałasuje mniej niż zapchany. Upewnij się, że wymiana filtrów będzie wygodna.

Kanały i prędkości - najważniejszy parametr akustyczny

Hałas przepływowy rośnie wykładniczo z prędkością powietrza. Dlatego średnice kanałów dobieraj pod komfort akustyczny, a nie „na styk”.

• Prędkości docelowe: główne magistrale 2,5-3,5 m/s, odgałęzienia 1,5-2,5 m/s, na anemostatach ok. 1 m/s.
• Geometria: unikaj ostrych łuków i trójników pod kątem prostym. Zastosuj łuki o dużym promieniu i rozdzielacze z komorą rozprężną.
• Materiały: kanały stalowe Spiro z wewnętrzną izolacją akustyczną lub systemowe przewody elastyczne o gładkim wnętrzu. Im gładsza ścianka, tym ciszej.
• Skrzynki rozdzielcze: większa objętość to mniejszy hałas. Nie dław przepływu dopiero na anemostacie - rozdziel przepływy możliwie wcześnie.

Tłumiki akustyczne - gdzie i jakie

Tłumiki montuje się bezpośrednio na nawiewie i wywiewie centrali oraz, w razie potrzeby, przed wrażliwymi pomieszczeniami. W domach jednorodzinnych zwykle wystarczają tłumiki absorpcyjne o długości 0,5-1 m.

• Umiejscowienie: minimum dwa tłumiki przy centrali, najlepiej jak najbliżej obudowy, ale z zachowaniem wymaganego prostego odcinka przed i za.
• Parametry: patrz na tłumienie w pasmach oktawowych, nie tylko „dB ogółem”. Szum wentylatorów ma składowe średnio-wysokie - wybierz tłumik, który realnie gasi te częstotliwości.
• Błędy: montaż tłumików tylko na jednej gałęzi, brak obejm elastycznych, łączenie tłumika na sztywno z konstrukcją.

Anemostaty i kratki - duże i spokojne

Gwizd przy anemostacie to zwykle za duża prędkość albo zbyt mocne dławienie.

• Dobór: wybieraj większe średnice i modele o niskim spadku ciśnienia.
• Ustawienie: nie wciskaj anemostatu tuż przy narożniku ani zaraz za ostrym łukiem. Daj minimum 3-5 średnic przewodu prostego odcinka.
• Regulacja: dławienie powyżej 50 proc. to sygnał, że gdzieś brakuje średnicy kanału. Korektę zacznij od projektu, nie od dokręcania talerzyka.

Montaż i wibroizolacja - proste triki wykonawcze

Wibroizolacja centrali i kanałów

• Podkładki i amortyzatory: pod centralą połóż podkładki gumowe lub sprężynowe o dobranej twardości do masy urządzenia.
• Elastyczne króćce: wstaw odcinki elastyczne między centralę a sztywne kanały, aby nie przenosić drgań.
• Podwieszenia: stosuj obejmy z gumowymi wkładkami i nie mostkuj kanałów z konstrukcją budynku.

Przejścia przez przegrody

• Tuleje i mankiety: w ścianach i stropach stosuj tuleje z elastycznym wypełnieniem. Uszczelnij je masą akustyczną lub ognioakustyczną zgodnie z wymaganiami.
• Brak „sztywnych klina”: pianka montażowa ma usztywniać, ale nie klinować kanału na sztywno w przegrodzie.

Izolacja kanałów

• Otuliny z wełny mineralnej 25-50 mm z okładziną: ograniczają emisję hałasu i ryzyko kondensacji.
• Łączenia: szczelne, bez „flaczków” wewnątrz, które powodują świst.

Regulacja i balans przepływów

Nawet najlepszy projekt nie będzie cichy bez regulacji. Procedura powinna wyglądać tak:

• Wstępne nastawy przepływów w rozdzielaczach i przepustnicach zgodnie z projektem.
• Pomiary anemometrem na anemostatach przy standardowych biegach centrali.
• Korekta nastaw tak, aby osiągnąć projektowe m3/h w każdym punkcie.
• Testy akustyczne subiektywne i pomiarowe, np. aplikacją do LAeq w sypialniach i salonie.

Objawy rozregulowania to świst przy niektórych anemostatach, różne głośności w pokojach, „pompowanie” drzwi i spadek odzysku ciepła.

Eksploatacja i serwis - cicho przez lata

Filtry i czystość

• Harmonogram: filtry wstępne zwykle 1-3 miesiące, dokładne 3-6 miesięcy. W sezonie pyłkowym częściej.
• Objawy zabrudzenia: wzrost hałasu, spadek wydajności, zapachy. Zabrudzony filtr robi za dodatkową przeszkodę, więc wentylatory „kręcą mocniej”.

Tryby pracy i automatyka

• Tryby nocne: zaprogramuj niższy bieg w godzinach snu. Wystarczy 0,3-0,5 wymiany powietrza na godzinę przy niskim poziomie aktywności.
• Czujniki CO2 i wilgotności: automatycznie zwiększą wydajność, ale ustaw limity, by nie wchodzić stale w głośne biegi.
• Funkcja party i boost: krótkotrwale, nie jako stały tryb.

Sezonowość i serwis

• By-pass latem: przy wysokich przepływach może wzrosnąć hałas. Skontroluj nastawy i tłumiki.
• Odmrażanie zimą: hałas może wzrosnąć przy odszranianiu. Sprawdź drożność odpływu kondensatu i stan wentylatorów.
• Przeglądy: raz w roku czyszczenie wymiennika, wentylatorów, kontrola mocowań i tłumików.

Szybka diagnostyka hałasu

• Smartfonem: zmierz LAeq w cichym pokoju przy normalnym trybie. Jeśli stale przekracza ok. 35 dB(A), szukaj przyczyn w prędkości i wibroizolacji.
• Test odcinków: wyłączaj kolejno gałęzie, aby zlokalizować źródło świstu.
• Krótkie próby: lekko odkręć anemostat. Jeśli świst znika, masz zbyt duże dławienie.

Jeśli mimo tych wskazówek nadal masz kłopot z hałasem z rekuperacji, rozważ konsultację z ekspertami WyciszamyMieszkania.pl.

Prawo i normy - co warto wiedzieć

W Polsce poziomy hałasu od instalacji w budynkach mieszkalnych wyznaczają m.in. normy z serii PN-B-02151. Projektanci i wykonawcy powinni zapewnić, aby w pomieszczeniach mieszkalnych dotrzymane były dopuszczalne poziomy tła akustycznego od instalacji.

• Odbiór inwestycji: jeśli rekuperacja jest zbyt głośna, zgłoś usterkę wykonawcy lub deweloperowi. Opisz objawy, dołącz nagrania i wstępne pomiary.
• Pomiary: dla formalnej ścieżki przydatny będzie pomiar przez uprawnione laboratorium z raportem.
• Zmiany w użytkowaniu: regulacja i wymiana tłumików są zazwyczaj możliwe bez ingerencji w konstrukcję budynku.

Podsumowanie

• Zadbaj o niskie prędkości w kanałach i duże przekroje przy anemostatach.
• Stosuj dwa tłumiki akustyczne przy centrali, a w razie potrzeby dodatkowe przed newralgicznymi pomieszczeniami.
• Wibroizoluj centralę i podwieszenia kanałów, używaj elastycznych króćców.
• Uszczelnij przejścia przez przegrody i izoluj akustycznie kanały.
• Przeprowadź rzetelną regulację przepływów na anemostatach z pomiarami.
• Serwisuj regularnie filtry i ustaw tryby pracy z myślą o nocnym komforcie.

FAQ

Ile tłumików akustycznych potrzebuję w domu jednorodzinnym?

Najczęściej wystarczą dwa tłumiki przy centrali - na nawiewie i wywiewie, o długości 0,5-1 m. Przy długich kanałach lub wrażliwych sypialniach dodaj tłumiki bliżej pomieszczeń.

Czy rekuperacja musi być słyszalna w sypialni?

Nie. Przy dobrze dobranych przekrojach, poprawnej wibroizolacji i regulacji można osiągnąć tło ok. 25-30 dB(A), czyli praktycznie niesłyszalne w nocy.

Czy wystarczy wymienić anemostaty, aby uciszyć instalację?

Same anemostaty rzadko rozwiązują problem. Najpierw zweryfikuj prędkości i dławienie. Często potrzebne są większe przekroje kanałów lub dodatkowe tłumiki.

Smartfonem pokazuje mi 38 dB(A) w salonie. Co robić?

Najpierw obniż bieg centrali i sprawdź zmianę. Jeśli jest wyraźna, przyczyną są za duże przepływy. Sprawdź regulację, filtry, tłumiki i wibroizolację. W razie potrzeby zleć pomiary i korekty.